Voorzitter Nivon: “We ontwikkelen nieuwe kracht”

“We ontwikkelen nieuwe kracht” – Henk Schaaf, voorzitter Centraal Bestuur

Tekst: Jolanda Denekamp 

Waar staat Nivon Natuurvrienden tegenwoordig voor, en waar wil de organisatie staan als zij haar honderdjarig bestaan – in 2024 – viert ? Maar ook: putten we nog voldoende energie uit de rijke bron waaruit onze vereniging is ontstaan? In ‘Nieuwe Kracht’ schetst het Centraal Bestuur het verhaal van het Nivon.

,,Er is nu onderhand genoeg gepraat. Het is tijd voor actie, actie!” Zo luchtte eind 2016 een prominent Nivonlid zijn hart tijdens de ledenraad. Henk Schaaf, toen net benoemd als voorzitter van het Centraal Bestuur, kon hem op zijn wenken bedienen: ,,We zullen geen tijd meer verspillen aan papier. We gaan investeren in uitvoering en groei. Het bestuur zal nog hooguit één keer een toekomstbeeld neerzetten. En daar laten we het de komende jaren bij.”

Dus geen nieuwe beleidsnota’s en visiedocumenten meer. En nu kwam je op de laatste Nivonraad met dit ‘positiepapier’, een zienswijze. Waarom?

Henk Schaaf: ,,Het Centraal Bestuur heeft in de afgelopen jaren een aantal pijnlijke maatregelen moeten nemen. Wij begonnen ons steeds vaker af te vragen hoe het nou toch mogelijk was dat alle accommodaties door vrijwilligers worden gerund en dat het desondanks niet lukt om uit de rode cijfers te komen. De penningmeester is in de archieven gedoken en ontdekte hoe zeer we in het verleden op de pof hebben geleefd. In zijn woorden: ’het Nivon was technisch failliet’. Daarom hebben we aanvragen voor nieuwe investeringen voorlopig stilgelegd. Dankzij een strenge financiële aanpak hebben we de boel inmiddels op orde. Onlangs is een protocol opgesteld met spelregels hoe we voorzichtig, stap voor stap, de natuurvriendenhuizen kunnen vernieuwen.

Ik geef toe, het knettert en wringt af en toe. Bij leden en de beheercommissies leefde een beeld dat het landelijk bestuur vooral bezig is met de centen en de stenen. ‘Jullie voeren een neo-liberaal beleid, jullie aanpak is in strijd met onze beginselen’, hoorde ik zelfs bij een van onze werkbezoeken. Dan wordt het tijd om duidelijk te maken dat de solidariteit nog recht overeind staat, dat we nog altijd rood en groen zijn.”

Bestuurlijke bouwploeg

Hoe is dit document “Nieuwe kracht” ontstaan?

Henk: ,,Ik vergelijk het met een bouwproject. Algemeen secretaris Gerard de Jager – een man met een lang Nivon-verleden – heeft het fundament gelegd. Penningmeester Jos Bras voegde er de muren en het plafond aan toe. Hij heeft het mooi verwoord in zijn analyse: ‘Geld is “een hygiënische factor” voor iedere organisatie. Toch kan het nooit het leidend beginsel zijn.’ Geld is een middel, geen doel op zichzelf. ‘De Nivonwaarden, het verbinden van ecologische en sociale gerechtigheid, zullen moeten worden gecombineerd met een focus op rentabiliteit en liquiditeit’, zegt hij, want zonder een stabiele basis is er geen zekerheid voor de toekomst.

Vervolgens heb ik het verhaal wind- en waterdicht gemaakt. Andere bestuursleden hebben er hun eigen elementen aan toegevoegd. Zo stond iedereen op de steigers en hebben we in een paar weken tijd het gebouw opgetrokken. Samen met Nivonleden zullen we het geheel in de komende jaren verfraaien. Want het bouwwerk is zeker niet in beton gegoten…

Onze bestuurlijke voorgangers hadden met een Masterplan uit 2013 al een bestektekening achtergelaten. Daarin stond een rij opdrachten om het Nivon te versterken. Vrijwel alles uit dit stuk is inmiddels gerealiseerd. Het Nivon heeft in vijf jaar tijd gelukkig niet stilgestaan.”

Nivon is 5 x O

Wat zijn de belangrijkste opdrachten om te vervullen?

,,Het nieuwgekozen bestuurslid Han Verschuur vertelde op de Nivonraad dat nergens iets wordt gezegd over onze relatie met de Naturfreunde Internationale. Daar zijn we – als erfgenaam van de Nederlandse Arbeiders Reis Vereniging – nota bene sinds 1925 aan verbonden! Han heeft nu al een stuk geschreven om met nieuwe initiatieven te komen op internationaal gebied. We waren in oktober dan wel de trotse gastheer van het NFI-congres, maar keken zelf nauwelijks over de landsgrenzen.

Het wandelen brengen we terug in het hart van het Nivon. Wandelen is een kernactiviteit. Er komen nieuwe boekjes voor de Lange-Afstand-Wandelpaden. We willen een speciale stichting voor wandelen, fietsen én duurloop oprichten. Hiermee gaan we actieve recreatie in de buitenlucht stimuleren.

Het Nivon heeft de factor 5 x O: we zijn er voor ontwikkeling, ontmoeting, ontspanning, ontplooiing en ontdekking. Vroeger had het Nivon tot taak de verheffing van de onderliggende werkende klasse. De arbeidersavondscholen hoeven nu niet meer. De Vrouwencursusweken zijn een prachtig voorbeeld van volksontwikkeling-nieuwe-stijl. De deelnemers verbreden en verdiepen kennis en inzicht. NivonJong betrekt met zijn activiteiten de leden bij vraagstukken over natuur en milieu. Met de Nivon-Academie organiseren we cursussen en workshops voor de vrijwilligers.

Persoonlijk vind ik dat we ons krachtiger kunnen opstellen als maatschappelijke organisatie. Met elkaar in debat gaan. Heldere standpunten bepalen. Zichtbaar en hoorbaar. Onze rode en groene kernwaarden uitdragen, tot op het Malieveld en Museumplein.

GroenLinks-politica Kathalijne Buitenweg leerde in haar eigen Nivon-tijd een constructieve en kritische houding te ontwikkelen. In haar 1-meilezing in het Koos Vorrinkhuis zei zij het kernachtig: de linkse beweging moet een agenda hebben met afspraken voor de toekomst.

Laten we als Nivon Natuurvrienden op weg naar 2024 daar ook vorm en inhoud aan geven.”

De volledige tekst van “Nieuwe Kracht” (position paper) is te lezen op kader.nivon.nl/nivonraad-april-2018/     

Op de Nivonraad licht Henk Schaaf het document ‘Nieuwe Kracht’ toe. Foto: Nel van Kooij