Het Pieterpad vanuit zes NIVON ‘Albergues’

Headerfoto: Zingend na Zuidewijk Spick.

Tekst & beeld: Familie Schinkel-Nuis

Met zes verschillende NIVON huizen als uitvalsbasis, liepen wij in evenzoveel wandelvakanties met onze vier kinderen het Pieterpad. Afgelopen 18 augustus bereikten we de Pietersberg – bekroond met de officiële oorkonde in Casino Slavante. We begonnen in de zomer van 2019, in een opwelling en met een open einde: misschien gingen we er wel tien jaar over doen. Onze jongste, dochter Bloem, was toen 6 – en onze zonen Teun 11, Mik 9 en Guus 8. Ze hadden van jongs af aan met ons gewandeld, onder andere in Zwitserland, rond Val Sinestra. Maar nooit zo’n lange tocht. Het werd een groots avontuur.

Hoewel de route goed (soms een tikkie té goed) is aangegeven, is het toch ’n beetje een speurtocht. En er gebeurt altijd wel wat. Tussen boerenland en bossen – meestal aangeplant – door stadsrand en het centrum – langs slootjes, beken en kanalen. We leerden Oost-Nederland intiem kennen. Want zoals Goethe ons toesprak vanaf een muur aan de Duitse grens, die we op 5 mei passeerden: “Nur wo man zu Fuss war, war man wirklich”.

We liepen meestal geen hele etappes volgens het boekje: die waren, zeker in het begin, te lang. In plaats daarvan mikten we op wat we konden halen, zodat het leuk bleef en bereikbaar. Vanuit De Hondsrug, waar we bijna twee weken logeerden, was dat die zomer ‘De Vier Linden’ (deel I, kaart 17), in acht wandeldagen – op de vijfde bereikten we het huis. In ons reisverslag noteerden we ‘rit’ (auto en OV), ‘tocht’ (wandeling), ‘weer’ en belevenissen onderweg. Daarnaast trackten we de route nauwgezet met de Gaia GPS app. In oktober liepen we vanuit het Hunehuis maar een klein stukje verder, tot punt 23335 (kaart 21) bij Schoonoord – dat we beter links hadden kunnen laten liggen. Het huis was net iets te ver van de route en de herfstvakantie te kort. We leerden de tijd te nemen.

Vertrekpunt in Pieterburen, tegenover hotel Waddenweelde.

Toen de coronacrisis buitenlandse reizen onmogelijk maakte, waren wij al mooi op streek met deze prachtige wandelroute door eigen land! We liepen door. Vanuit Krikkenhaar naar Kasteel Vorden (kaart 47, halverwege) in negen wandeldagen in de zomervakantie van 2020. Vanuit Het ABK-huis naar Wolkenland in het Korterbosch bij Beek (deel II, kaart 9) in vier dagmarsen in de herfstvakantie 2020. Tot Smakt in zes wandelingen vanuit De Bosbeek in de afgelopen meivakantie. En het laatste stuk in negen dag-etappes vanuit Eikhold, waar we twee-en-halve week verbleven. We hielden ons zoveel mogelijk aan de coronaregels – die in de huizen toch wat losjes en wisselend werden geïnterpreteerd, merkten we. Wel liepen we op 4 mei dit jaar illegaal door Duitsland (bij Hoch Elten, kaart 10) – wat een passende spanning gaf: “Slapen we vannacht in een Duitse cel?”

Reisverslag, Pieterpadboekjes, en op Wibrakaart ingetekende route.

Met uitzondering van De Hondsrug liggen de NIVON huizen niet direct aan het Pieterpad. Onze loopdagen bestonden dan ook uit ’s morgens vroeg, na het ontbijt, met de auto rijden naar het eindpunt van de wandeltocht van de dag – met enige haast meestal – om het openbaar vervoer te halen naar het beginpunt van de dag-etappe – vanzelfsprekend het eindpunt van de vorige wandeldag. Op sommige afgelegen plekken komt maar af en toe een bus(je). Een keer of vijf hadden we een taxi nodig: meteen al in Leens door een OV-fout, één keer vanwege lopersknie bij pleisterplaats Uutbloashuuske in Varssel, later rond Hellendoorn en Spijk. Het lopen begon daarom vaak pas na een (dik) uur reizen. Terug bij de auto reden we dan weer naar het huis, waar we ’s avonds na het eten de reisplanning voor de volgende dag maakten, resulterend in een vertrektijd met de auto.

Teun komt aan bij de Hondsrug.

Voor de planning gebruikten we de bushaltes en treinstations zoals aangegeven in het Pieterpadboekje – vrijwel geheel accuraat – de 9292 App – dikwijls niet up-to-date met vervallen bushaltes of buurtbussen, vanwege corona – en Google Maps – waarop je onder andere met Streetview heel goed vooraf kunt bekijken waar je bij het eindpunt kunt parkeren – wat nooit een probleem was; bij P&R, brink, of bushalte. Een enkele keer ook, vooral bij grote steden als Groningen en Venlo, parkeerden we zuidelijker op het pad, om dan na de dag-etappe nog een stuk met het OV naar de auto te reizen. Dat spaarde autokilometers – waarvan we er desondanks toch nog zo’n 3500 aflegden. Als je een fijne auto hebt – zoals onze kastanjebruine oude Toyota LandCruiser Bertl – dan is ook een stuk van 70-80 km (tot zo’n 45 minuten) naar het eindpunt rijden prima te doen. ’s Ochtends om een beetje wakker te worden en de wandelschoenen aan te trekken. ’s Middags voor ’n klein tukkie terug, voordat het spelen rond het NIVON huis weer losbarst – en natuurlijk het koken, afwassen en het plannen voor het volgende stuk.

Moe na recordetappe (22.26km), bij Olde Vechte onder Ommen.

Uiteindelijk wandelden we 39 dagen over de 26 etappes. Gemiddeld liepen we 13,88 Gaia-geregistreerde kilometers per dag – iets meer dan de officiële afstand, vanwege foutlopen en uitstapjes – toch ruim 2/3^de officiële dag-etappe. Totale stijging: 1488 meter. We namen de tijd, met een redelijk tempo en regelmatig picknickpauzes – al viel een (vrij) bankje vinden lang niet altijd mee, vooral niet in Zuid-Limburg. De gemiddelde duur van een dag-etappe was 5:22 uur, maar meestal waren we tussen de 6 en 7 uur lopend onderweg, met uitschieters naar 8 en 8:30. De langste wandeldagen waren volle etappes. De eerste van 22.26 km Hardenberg-Ommen (Etappe I9), en later – ingelopen – Venlo-Swalmen (23.42km, Etappe II9), de langste dag, van Swalmen naar Montfort (23.80km, Etappe II10), en de laatste tot Maastricht (19,85km, Etappe II13). De kortste was 5.9 km – geschrokken van de eerste dag ervoor – van Winsum naar Garnwerd, en niet verder. Er waren geen noemenswaardige blessures – hooguit hier en daar een pijntje – en geen enkele blaar: iedereen had goede wandelschoenen én … wollen sokken. Wel vermoeidheden en motivatiedipjes. Soms boosheid.

Bosbessen plukken op de Lemelerberg.

We maakten alle soorten weer mee – van een gigantische plensbui vlak na de pont bij Grubbenvorst (op 8 augustus 2021), waarvoor we schuilden onder de bomen langs de Maas tot hij stopte alsof God de douche uitzette, tot een verschroeiende 35 graden Celsius tijdens de oversteek van de Haarlerberg onder Nijverdal (kaart I40), 17.82 km op 31 juli 2020 – een tocht die voor altijd in de familiegeschiedenis geschreven staat als “De Hel van Salland”. Slecht wandelweer bestaat eigenlijk niet: schuilen kan altijd. En er is altijd warme chocolademelk aan het eind – de beste bij Babbels in Gennep – en als die er niet is, dan is het nog niet het eind. Tijdens de tochten in de herfst – die met een regenjas en een waterdichte rugzakhoes prima te doen waren – zagen we de mooiste bladerkleuren, paddenstoelen, en kaboutergrotjes.

Loslopende schapen bij Twilhaar.

De route is soms een beetje gevaarlijk, bij drukke kruisingen of op sommige verharde stukken – zoals op de dijk van Spijk naar Tolkamer. Af en toe ook trekt er een plaag grijze e-bikers voorbij – types die vaak een beetje bevreemdend stuurs de weg opeisen. Niet altijd ook houden passerende auto’s in en afstand. Maar het overgrote deel van de route is onverhard en leeg, tussen weilanden en in de natuur, waar iedereen heerlijk vrij en onbezorgd lopen kan. Het is ook niet druk: zelden lopen er andere wandelaars in het zicht, en maar heel af en toe komt er een ‘tegen-Pieterpadter’ langs. Altijd met een vriendelijke groet – en vaak met wederzijds uitgesproken bewondering.

Boom in de ‘Hel van Salland’.

Het is echt geweldig om het Pieterpad te lopen met kinderen: achter elke bocht ligt wel een belevenisje dat aanleiding geeft tot een verhaal, een fantasie, een opvoedinkje. Een biddende roofvogel. Een bord “Drijfzand: Levensgevaarlijk”. Een rijke stoeterij. Het kerkje bij Oostrum van Johan Dijkstra in het Groninger Museum. Een beschonken man. Een rare mode van driehoekige vogelhuisjes – rond Zelhem. Met ’n knal overvliegende F16s bij Rheeze. In elke tweede boom mysterieus de naam “Laura” gekerfd – in het bos rond kasteel Hillenraedt. De ontsnapte leeuw Asor, anagram van beschermheilige Rosa – in de St. Michielkerk in Sittard. Een begraafplaats met jonge bevrijders – Canadese erebegraafplaats boven Groesbeek, waar we op 4 mei toevallig samen met Prinses Margriet keken naar het indrukwekkende “Faces to Graves”.

Aankomst bij Bertl, bij de Orangerie in Gaanderen.

Appelbergen, net voor de Hondsrug.

Naast het ervaren van het prachtige Nederlandse landschap – recht, plat, bochtig, hoogteverschil – en het gebruik van alle soorten en maten OV – waaronder liften met de duim – zijn het dit soort kleine avonturen en grote geschiedenissen die de tocht spannend houden. En leerzaam. Over goed en fout in WO II – rond Arnhem-Nijmegen, waar we begin mei 2021 liepen. Jodenvervolging – voor het eerst na de joodse begraafplaats in Dalen – verzet en moed. Over kracht en zwakte van het Katholicisme – ten zuiden van het Sint-Jozefkapelletje in Smakt, deze zomer, met de wonderlijke schilderrijenterugkeer, en het eerste kaarsje branden, in Klein Lourdes, Tienray. Ook over weer – wolken, regen, schuilen – verkeer – links lopen, achteromkijken, op geluiden letten – natuur – “Pas op mam, dit is een eik! Processierupsen!” – en gewassen – “Kijk pap, suikerbieten”. Over proviand, bramen plukken, bijenhoning, ‘bosbessen zoeken’ en mestkevers. Over naaktslakken, teken en tijgermuggen. En over gevoel voor afstanden – “Oh, nog maar vijfenhalf tot de auto!” – organisatie en praktisch rekenen – “Heeft iedereen zijn rugzak klaar?”, “Hoe snel stroomt de Geul hier?” Bovenal leert het doorzetten, relativeren van tegenslag, zelfvertrouwen hebben in het eigen kunnen, en het geluksgevoel bij het besef iets groots te hebben bereikt.

Bushokje op de brink van Zuidlaren.

Rond Andersche Diep bij Rolde.

Maar het allermooiste is de tijd die het Pieterpad geeft, naast elkaar lopend, om, na lange stiltes soms, uitgebreid te kletsen – ineens over die jongen op school die toen wat onaardigs zei; over de specs van de game computer om te bouwen; een rare juf; over een droom die af en toe terug komt. We kunnen het iedereen aanraden. Begin niet op te late leeftijd – een kind van 6 kan na enige inlopen 15-20km op een dag aan, rustig verspreid – en vanaf een jaar of 13/14 wordt het lastiger om pubers mee te krijgen. Laat je niet ontmoedigen door wat protesten – er is steeds wel iemand met wat minder zin of een zere dit of dat – een korte pauze, wat fruit, uitgebreide lunch, ’n zuurstok of ijsje: ze doen wonderen. Overbelasting? Na een dag van 25 km spelen ze bij het NIVON-huis nog tot ’s avonds laat verstoppertje, Pokemon Go en Weerwolven: energie zat. Las wel regelmatig – om de dag of twee – een rustdag in: lekker hangen in en rond het huis; nieuwe Legoset bouwen.

Bij uitkijkpunt over ENCI groeve, Pietersberg.

De NIVON-huizen zijn, ondanks hun afstand tot het pad, perfecte ‘albergues’. Er zijn weinig verplichtingen, je kunt je eigen tijden bepalen. Er zijn altijd interessante mensen en leuke kinderen om mee te spelen. Er is veel ruimte, kampvuur, een bijzondere bieb. We hebben zonder uitzondering fijne huiswachten meegemaakt – en een paar keer echt grandioze, die onze vakantie maakten! Onze ervaring is dat zij de sfeer in het huis in belangrijke mate bepalen – en we konden dat vaststellen, omdat we door onze langere verblijven verschillende wisselingen van de huiswacht meemaakten.

Marshmallows roosteren bij Krikkenhaar.

Het enige minpunt is dat een NIVON-huis ontbreekt tussen De Bosbeek en Eikhold. Net boven Venlo zit je bijna 100 km en een goed uur autorijden van beide. Dat is geen leuke rit meer. Morgenrood ligt te ver naar het Westen. Om het Pieterpad goed te belopen zou er een huis in de buurt van Roermond bij moeten komen. We stellen dan ook voor dat NIVON daar nog een huis vestigt. Een prachtige locatie hiervoor is het voormalige Trappistenklooster op de Jammerdaalsche Heide onder Venlo, ten oosten van Tegelen. Het is een groot complex, aan de route, midden in de natuur. Het heeft een enorme ommuurde tuin. Er zit al een vriendelijke Emmausgemeenschap in. Wellicht kan NIVON verkennen of er een huis bij kan. Dat zou de NIVON camino completteren en drommen families met jonge kinderen moeten kunnen trekken: samen het Pieterpad lopen is een ervaring voor het leven.

Familie Schinkel-Nuis

Haarlem, 20 augustus 2021

Selfie op de Pietersberg, net voorbij het officiële eindpunt.

Screenshot Gaia GPS app van gelopen route in onze eigen, gekleurde etappes.