De Toorts blijft ontstoken – IvAO in WO2

Tekst: Rob de Lange, Werkgroep Historie Nivon

De Tweede Wereldoorlog heeft heel lang als moreel ijkpunt gefungeerd. Raar dat we dan zo weinig vinden over het IvAO (Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling, de voorloper van het huidige Nivon) in de oorlog.

In 1940 verschijnt De Toorts acht keer: Vier keer voor en vier maal na het uitbreken van WO2. De oorlogse nummers komen uit in juli, aug/sept, oktober en november 1940. De Toortsen uit 1940 lezen als een thriller. ’’Wij weten dat die oorlog komt. Zij niet.’’

WO2: De wereld draait door, of niet?

De Toortsen voor mei 1940 zijn gericht op opvoeding en uitleg. Het zijn lessen: pittig en zorgvuldig, met ook aandacht voor de oorlog. Al in de eerste zin van het eerste nummer: ’’Toen in augustus (1939) de wolken zich aan de politieke hemel samenpakten en daarna de oorlog een feit werd …..’’ De inval in Polen wordt niet verzwegen. Het artikel gaat verder: “ ….. zal wel niemand optimistisch geweest zijn dat we het gestelde doel zouden halen, de 7500 gulden op tafel voor de nieuwe Banjaert” …..

ivao-werkt-doorSteeds wordt ingegaan op de oorlog en de slechte situatie. Maar men was vooral bezig natuurvriendenhuizen te (ver)bouwen. Die zomer kregen arbeiders wettelijke vakantierecht! Alle aandacht daarvoor in het Meinummer. Door de situatie zijn er ’’….. aan het reizen door Frankrijk zekere risico’s verbonden ..… onder de huidige omstandigheden kunnen we geen enkele verantwoordelijkheid aanvaarden.’’

Uitlezen

Het vervolg zorgt voor steeds meer verwarring en morele gymnastiek: Wat zou ik gedaan hebben zonder wat wij nu weten? En voor onze natuurvriendenhuizen is ook ‘gevochten’, waarbij goed en kwaad niet zo definieerbaar waren.