Midden-Delfland – een langzaam landschap

“Weet je wat kreekruggen zijn?”

Tekst en foto’s: Henk Schaaf

Midden-Delfland. Een groene oase, ingeklemd tussen Rotterdam, Delft en de ‘glazen stad’ Westland. De haast en drukte van de metropool gaan aan deze plattelandsgemeente voorbij. Iedereen is zich bewust van de waarde van de omgeving. Kwaliteit gaat er boven groei. Terug naar de ansichtkaart, het tuinpad van mijn vader, de kar die ratelt op de keien…? Burgemeester Arnoud Rodenburg: ”Nee, in geen geval! De tijd staat hier niet stil, maar we staan wel stil bij de tijd.”

Midden-Delfland ontstond in 2004, na een fusie van de kleine gemeenten Schipluiden en Maasland. En hoe vind je dan een eigen plek te midden van de Randstad-reuzen? Burgemeester Rodenburg: “We zijn groen en we zijn blauw, kleuren die terugkomen in het wapen en de vlag van Midden-Delfland. Veeteelt en water. Maar dat is niet genoeg. Groen is overal te vinden in Nederland. We wilden iets toevoegen aan de regio. Dat hebben we gevonden in Cittaslow, een inmiddels wereldwijde filosofie die zich richt op duurzaamheid en klimaat, extra zorg voor de leefomgeving, het oorspronkelijk landschap en streekproducten, maar ook op gezondheid en gastvrijheid.”


Slak als mascotte

Cittaslow (‘Langzame stad’) ontstond in Midden-Italië. Tien jaar geleden sloot Midden-Delfland zich als eerste Nederlandse gemeente aan bij het netwerk. De website van de organisatie meldt: “Deelnemers putten hun motivatie uit het leven van vroeger, toen de mens nog de langzame en gezonde loop van de seizoenen volgde.”
Een slak is het beeldmerk. Dus toch…? Rodenburg: “Langzaam is eigenlijk de verkeerde vertaling van slow. Je langzaam haasten – festina lente – wil niet zeggen dat de ontwikkeling stil staat. Wij zoeken naar het juiste tempo en het juiste evenwicht, we wikken en wegen. We gaan wel mee in deze wereld, maar doen dat zorgvuldig. En zodra je het volledig eens bent over de aanpak, moet je natuurlijk snel handelen en doorpakken.
Slim innoveren is ons sleutelwoord. Veehouders gaan intussen anders om met het gebied. Er is sprake van kringlooplandbouw. Zij volgen de natuur en denken niet in business-cases en wetmatigheden. Een aantal heeft zich onttrokken aan zuivelcoöperatie Campina en produceert melk als ons eigen streekproduct. Ik heb zelfs een flessenlikker gekocht, want ik wil echt het onderste uit een pak lekkere yoghurt halen!”

Het goede verhaal

Heeft u binnen de regio de nodige tegendruk moeten weerstaan? Midden-Delfland is per slot van rekening geen eiland.
“Misschien zijn we juist wél een eiland. Verdichting en uitbreiding moet je vinden binnen het stedelijk gebied zelf. Als je Midden-Delfland zou volbouwen, gaat de temperatuur in de omringende steden met twee graden omhoog. We zijn belangrijk voor de opvang van water. Er komt een belangrijke klimaatopgave bij. Het is waar: niet iedereen had destijds het idee dat Midden-Delfland zou overleven. We hadden ten prooi kunnen vallen aan stedenbouw en meer glastuinbouw. Maar door consequent het goede verhaal te vertellen hebben we dat kunnen tegenhouden.”
“Cittaslow is a-politiek en niet offensief. We stellen ons kwetsbaar op. Ik ben er als een pionier aan begonnen. Het nieuwe gemeentebestuur moest allereerst de eigen ambtenaren overtuigen van het nut, zij moesten met ons de zaken voorbereiden. Nou, stel je voor: ambtenaar en slow… een fijne combinatie! Met iedere belanghebbende hebben we vervolgens over het concept gesproken. En dit is nu het resultaat.”

Geen fosfaat

“Het is een idee van onze boeren zelf geweest om studiegroepen te vormen met een van de uitkomsten dat zij geen fosfaat meer in de bodem stoppen. Door samenwerking kunnen ze goedkoper produceren. Het vrijkomende geld wordt ingezet voor duurzame investeringen. Ook dat is Cittaslow: innovatie, iets verzinnen wat nog niet verzonnen is.
Op de Worldexpo 2025 wil de organisatie een paviljoen inrichten als boerderij van de toekomst. Wat dat is? Weet ik nu nog niet, want het is van de toekomst, Alle innovatie, kennis en kunde, wetenschap en techniek willen we erin samenbrengen. We zullen er de kwaliteit van leven demonstreren.”

Midden-Delfland koestert zijn unieke karakter met koeien in de wei. Rodenburg: “Let op de bochten in sloten. Ze dateren van eeuwen geleden en die contouren zijn niet veranderd. “Weet u wat kreekruggen zijn? De hogere delen waarop de boerderijen zijn gebouwd. Ieder kind in Schipluiden kan het je vertellen. Zo is er aandacht voor de cultuurhistorie.”

Hebben Rotterdammers dit ook al ontdekt?

“Elke dag komen er fietsers en wandelaars bij. Wij zijn het Central Park van de Metropoolregio Rotterdam – Den Haag.” – Arnoud Rodenburg, burgemeester Midden-Delfland, tevens vicevoorzitter Cittaslow.

Cittaslow groeit

Wereldwijd zijn 250 gemeenten lid van Cittaslow. Na een zware inhoudelijke toets werd Midden-Delfland in 2008 de eerste Nederlandse Cittaslow-gemeente. Burgemeester Rodenburg is nu

de vicevoorzitter van deze internationale beweging. Cittaslow is doorgedrongen tot in het hart en de haarvaten van de lokale gemeenschap. Het doel is behoud van de eigen identiteit. Dit wordt niet bereikt door stilstand en nostalgie, maar door de beste aspecten van globalisering te gebruiken zónder jezelf daaraan over te leveren. Tal van ondernemers en organisaties – in de gemeente zo’n zestig – hebben zich aangesloten. Het tienjarig lidmaatschap is dit jaar gevierd met de inwoners, partners en iedereen die het gebied een warm hart toedraagt.
In Nederland draagt de burgemeester dit gedachtegoed ook enthousiast uit. Het aantal aangesloten gemeenten groeit gestaag. Lid zijn nu ook: Alphen-Chaam, Borger-Odoorn, Vaals, Heerde, Vlagtwedde en Bellingwedde (nu Westerwolde), Echt-Susteren, Peel en Maas, Eijsden-Margraten en Vianen. De gemeenten, kleiner dan 50.000 inwoners, moeten voldoen aan een reeks criteria. Daarbij staan verantwoord omgevingsbeheer, een goed sociaal milieu, maar ook respect voor traditie centraal.
Midden-Delfland heeft ook de status van Bijzonder Provinciaal Landschap van Nederland. Door te lobbyen bij Tweede Kamerleden is dit element in de nieuwe Wet Natuurbescherming opgenomen.

Behoud weidevogels

Het Nivon-natuurkampeerterrein De Grutto ligt in Midden-Delfland. Bij de viering van het 50-jarig bestaan is naast de ingang een bord onthuld, met een uitgebreide beschrijving van weidevogels in de uitgestrekte polder zoals de grutto, scholekster, tureluur en kievit. Er bestaat een speciale Weidevogelfietsroute. Bij de (omstreden) aanleg van de snelweg A4 dwars door het gebied heeft de overheid extra geld opzijgelegd voor natuurbescherming. Tal van organisaties hebben toen de handen ineen geslagen en besloten dit fonds in te zetten voor het behoud van de vogelstand. Weilanden worden ingezaaid met kruiden, om insecten aan te trekken waarmee kuikens zich weer kunnen voeden. Maatregelen zijn genomen om vossen te weren en er is een opleidingsprogramma voor weidevogelvrijwilligers.