Transitie gaat hele samenleving aan: Nivon in 2018

Door Gerard de Jager en Henk Schaaf

Transitie of de overgang vanuit een bestaande toestand naar iets nieuws. Op tal van terreinen zitten we er middenin. Binnen Nivon Natuurvrienden willen we dit onderwerp in 2018 als jaarthema breed presenteren.

Transitie is een onderwerp dat je van veel kanten kunt benaderen: met een workshop en een debat, met een lezing en film, eventueel een campagne. In afdelingen en natuurvriendenhuizen, op het Pika-festival en bij andere landelijke activiteiten kan dit thema worden uitgewerkt. Ieder mag dat doen op zijn eigen manier.

Energie

Een transitie is een structurele verandering, als resultaat van ontwikkelingen die op elkaar inwerken en elkaar versterken. Deze doen zich voor in de hele samenleving; op het gebied van economie, cultuur, technologie, instituties, natuur en milieu.

Transitie: Het gebruik van fossiele brandstoffen beëindigen en vervangen door andere vormen van energie. Het deel van de bevolking dat niet of weinig te besteden heeft, moet ook de mogelijkheid krijgen energie te besparen. Niet alleen de huishoudens die het kunnen betalen zouden mogen profiteren van zonnecollectoren en ledlampen.

Economische vluchtelingen raken op drift door de heersende ecologische ongelijkheid. Wij hadden jarenlang de lusten. Nu de lasten te zwaar worden, blijven wij de lusten houden en worden de lasten ook doorberekend naar Azië en Afrika. Zonder sociale rechtvaardigheid is er geen kans op ecologische rechtvaardigheid.

Het begrip ‘overgang’ betekent ook verandering van de ene (ongewenste) situatie naar een andere (gewenste) situatie. In dat opzicht is het wenselijk maatschappelijke vooruitgang te boeken en een rechtvaardiger samenleving te creëren die gebaseerd is op vrijheid, ontplooiingskansen voor iedereen en sociale en ecologische rechtvaardigheid.

Transitie gaat over duurzaamheid. Wat kun je zelf doen door producten wel of juist niet te kopen, door te besparen op het gebruik van grondstoffen en energie? Waarom moeten wij zuinig zijn op onze leefomgeving? Ecologische rechtvaardigheid gaat over een eerlijke verdeling van de kosten en baten van klimaatverandering. Nivon kan in 2018 praktische bijeenkomsten houden met als insteek om zelf duurzamer, met minder gebruik van grondstoffen en energie, te leven.

Vergrijzing

Naast de energietransitie zijn er twee andere transities die actueel zijn en dringend worden. Vergrijzing is een transitie. Het is niet alleen een algemeen thema, maar voor onze vereniging en onze leden een belangrijk fenomeen. Niet iets dat per definitie onaangenaam is of dat je zou kunnen voorkómen. Met vergrijzen moet je leren omgaan, als individu en als organisatie.

Digitalisering is ook een transitie waar we allemaal mee te maken hebben. Ongetwijfeld zijn de meeste Nivonleden enthousiaste gebruikers van internet, e-mail en de andere elektronische media. Maar een aantal ziet wellicht door de bomen het bos niet meer.

Er is een referendum in de maak over een bevoegdheid die de overheid zich toe-eigent, het ‘sleepnet’ bij de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Maar de overheid zegt dat ze daarmee zeer zorgvuldig zal omspringen, dat we ons niet ongerust hoeven te maken omdat het echt alleen gaat om de beveiliging van ons land. Dus ja, daar kan je dan toch niet tegen zijn? Daarover mogen we best een stevige discussie voeren.

Vergrijzing én digitalisering kun je ook combineren. Binnen Nivon kun je er op een creatieve manier iets mee doen.

Wij en zij

Transitie is een onderdeel van maatschappelijke vooruitgang. Maar is er wel sprake van een verbetering, of zijn er ook negatieve ontwikkelingen?
Ongewenst is leven in een wij-zij-maatschappij. Gewenst is een maatschappij waarin meer samenhang bestaat, mensen zich om elkaar bekommeren en personen met een verschillende achtergrond elkaar ontmoeten.

Wenselijk is een kortere werkweek, zodat meer mensen betaald werk vinden en ouders zelf voor hun kinderen kunnen zorgen, er betaald werk van gelijke kwaliteit voor mannen en vrouwen beschikbaar komt, waarbij een minder grote tweedeling ontstaat tussen werkenden met een vaste baan en degenen die met verschillende kleine baantjes de eindjes aan elkaar moeten knopen.

Stuk voor stuk zijn dit redenen waarom Nivon Natuurvrienden de eigen accommodatieswil openstellen om het gesprek te bevorderen tussen mensen en organisaties die zo’n maatschappelijke vooruitgang nastreven. Nivon Rotterdam hield in januari bijvoorbeeld een Visiedebat in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen.

Als Transitie gaat over economie en leefomstandigheden kan het Nivon een cursusaanbod opzetten waarin de grondbeginselen van de economie uiteen worden gezet en over de vanzelfsprekendheid van de huidige mainstream wordt gediscussieerd en genuanceerd.

Transitie kan ook gaan over onze eigen organisatie. Nivon Natuurvrienden is een instituut voor, door en van de leden. Maar wat betekent dit inhoudelijk? Het betekent bijvoorbeeld niet alleen dat de leden het voor het zeggen hebben binnen de democratische structuur van de vereniging, maar dat zij ook – als vrijwilligers – het werk doen. En dat er nieuwe activiteiten worden ontplooid.

We kunnen tonen dat ons 93-jarige Nivon nog volop in het leven staat en bezig is zich om te vormen tot een instituut dat toekomstbestendig is. Als we onze doelstellingen uitdragen en naleven, trekken we ook meer mensen aan die onze wijze van leven, recreëren en werken aantrekkelijk vinden. Zij zullen zich dan hopelijk als lid aanmeldenen actief willen meedoen.

Transitie kortom, is een thema waarmee een organisatie als de onze vooruit kan.

Max 100

Er met elkaar over praten is één ding. We hoeven ons echter niet te beperken tot het voeren van ‘een goed gesprek’. Nivonleden kunnen ook in beweging komen, door middel van campagnes. We waren al zichtbaar aanwezig in Amsterdam en Parijs, bij betogingen ter ondersteuning van het klimaatakkoord. We kunnen iets ondernemen dat echt een beetje helpt.

Het nieuwe kabinet wil het aantal wegen met maximaal 130 km/u uitbreiden. Voor Nivon is dit bijvoorbeeld een kans om samen met anderen een campagne op te zetten voor een tegenbeweging. We zouden kunnen inzetten op meer wegen waar maximaal 100 km per uur mag worden gereden en weggebruikers kunnen oproepen alvast zo’n snelheidsbeperking te hanteren. Een sticker met ons logo en ‘Max 100’ is snel gemaakt …..

Hoe is dit jaarthema Transitie ontstaan? In 2017 is op bescheiden wijze het thema ‘Grenzen verleggen’ uitgewerkt dat onder meer aandacht kreeg op het Pika-festival. Nu krijgt het gekozen onderwerp meer inhoud als Nivon 100-project. Op weg naar het honderdjarig bestaan in 2024 zijn projecten geselecteerd die voor een nieuw elan zullen zorgen. Eén ervan is het ontwikkelen van programma’sdie je overal in de vereniging en de accommodaties kunt aanbieden. Leden vanuit verschillende achtergronden hebben erover meegepraat. Uiteindelijk heeft de Bestuurscommissie Verenigingszaken het begrip Transitie gekozen. Dit hoeven we niet slechts intern aan te pakken. We kunnen er de boer mee opgaan en anderen in onze omgeving erbij betrekken. Want Transitie gaat de hele samenleving aan.

Meer weten? Meedoen?

Mail Gerard de Jager via gerard@dejagerschoon.nl.